Galileo Galilei Kimdir? Bilim ve Astronomiye Katkıları

Galileo, 15 Şubat 1564 tarihinde, eğik kulesiyle bilinen Pisa’da doğmuştur. Galileo adını 1370-1450 yıllarında yaşamış; doktor, üniversite hocası ve siyasetçi olan büyük büyük dedesi Galileo Bonaiuti’dan almıştır. Galileo’nun babası Vincenzo Galilei ünlü bir müzisyendir. Galileo erken yaşlarda babasından lavta(bir tür gitar vari çalgı)tekniği öğrendi. Ritmi müzikal bir şekilde irdelemeyi ve matematik ile deneyler yaparak sonuca ulaşma becerisini yine babasından aldı. Ayrıca yine otoriteyi sorgulama yetisini de babasından aldı. Galileo’nun en küçük kardeşi Michelangelo yetenekli bir müzisyendi. Kardeşine yaptığı maddi yardımlar ve kardeşinin borçları maddi sıkıntılar yaşamasına sebep oldu. Bu sıkıntılar Galileo’nun para edecek buluşlar yapmasında motivasyon kaynağı olmuştur.

Bilime Katkıları

Gençken rahip olmayı düşünen Galileo; babasının isteğiyle Pisa Üniversitesi’nde tıp bölümünde eğitimine başlamıştır. Galileo ailesi tarafından bir doktora göre daha az kazanacağı için matematikten uzak tutulmuştur. Galileo bir süre sonra babasını matematik ve doğa bilimleri okuması gerektiğine ikna etmiştir. 1583 yılında, Zar oyunları üzerine düşünceler yazısını yayınlamış ve olasılığa katkı sunmuştur. Termoskopu(Termometrenin atası) keşfetmiştir. Bilim dünyasının dikkatini ise 1586 yılında kendi icadı olan hidrostatik hakkında yazdığı kitapla çekmiştir. Galileo ayrıca güzel sanatla da ilgilenmiştir. 1588 yılında Floransa’da perspektif dersleri vermiştir. Arkadaşı Floransalı ressam Cigoli, Galileo’nun ay gözlemlerine bir tablosunda yer vermiştir.

1589 yılında daha 25 yaşında Pisa’da matematik bölümü başkanı oldu. 3 yıl sonra Padova Üniversitesi’ne geçerek 18 yıl boyunca geometri, mekanik ve astronomi dersleri verdi. Galileo’nun ilgi alanlarının arasında astroloji de vardı.

Astronomi

Galileo 1609 yılında 3 kat büyütmeli bir teleskop yapmıştır. Daha sonra bunu 30 kata kadar geliştirmiştir. Bu teleskop gökyüzünü incelemek için de kullanılabilmekteydi. Galileo bir süre bu amaçla kullanılan teleskop üretebilen tek kişiydi. Bu teleskopları tüccarlara satarak para kazanmıştır. Galileo, Mart 1610’da bu teleskopla yaptığı astronomik gözlemlerini bir yazısında yayınlamıştır.(Sidereus Nuncius)

Gökyüzüyle ilgili bazı çalışmaları:

Ay’ın yüzeyinin engebeli ve pürüzlü olduğunu keşfetmiştir.

Jüpiter’in uyduları olduğunu keşfetmiştir.

Venüs’ün evrelerini gözlemlemiştir.

Güneş lekelerini gözlemlemiştir.

Aristoteles’in gökyüzünün değişmezliği teorisini; Kepler’in süpernovasını izledikten ve uzak yıldızlar olduğunu savunarak yalanlamıştır.

Eylemsizlik ilkesini yasasını açıklayarak fizik biliminde daha sonra yaşanacak gelişmelerin önünü açmıştır.

Teleskopla gökyüzünü gözlemleyerek Kopernikçi Güneş merkezli evren anlayışını güçlendirmiştir.

Satürn gözlemleyerek halkasını keşfetmiş ancak bunun uydusu olduğunu düşünmüştür.

Matematik

Galileo, matematiği deneysel fiziğe uygularken Fibonacci ve Arşimed’den kalan standart matematiksel metotlarını(Ters orantı ve Karekök) kullanmaktadır. Analizleri ve ispatları bir asır önce çıkan Öklid’in Elementler kitabında geçen oran teorisine dayanıyordu.

Bu Galileo paradoks olarak anılan kavram özünde onunla alakalı değildir. O sonucu sonsuz sayıların karşılaştırılamayacağı yönünde vermişti. Artık bu yönerge işe yarar olarak görülmemektedir.

Fizik

Hareket eden cisimler üzerinde çalışmalar yapan Galileo bu çalışmalarla ileride Newton‘u etkileyecekti ve klasik fizik adı altında geliştirilecekti. Galileo, basit sarkaçların izokron(önceden tanımlanmış bir zaman diliminde var olan noktaları birleştiren bir çizgi) oldukları söylemiştir. Galileo sarkaçların periyotlarının, sarkacın uzunluğunun karesi ile orantılı olduğunu fark etmiştir. Çok bilinmeyen bir bilgi olarak Galileo sesin frekansı olduğunun fark eden ilk kişidir. Ayrıca Galileo’nun aynı maddeden oluşan farklı ağırlıktaki topları Pisa kulesinden attığı deneyler yaptığı ve bu topların aynı zamanda yere düştüğünü rivayet edilmiştir.

Yayınlanmış Yapıtları

Galileo’nun ana yapıtları:

Küçük Denge (1586)

Hareket Üzerine (1590)

Mekanik (1600 civarı)

Sidereus Nuncius(1610)

Süzülen Cisimler Üzerine Söylem (1612)

Güneş Lekeleri Üzerine Mektuplar (1613)

Grandüşes Christina’ya Mektup (1615, basım 1636)

Gelgitler Üzerine Söylem (1616)

Meteorlar Üzerine Söylem (1619)

Il Saggiatore (1623)

İki Ana Dünya Sistemi Üzerine Diyalog (1632)

İki Yeni Bilime Dair Söylem ve Matematiksel İspatlar (1638)

Galileo ve Kilise

Galileo, bilinenin aksine engizisyon tarafından ölüm cezasına çarptırılmamıştır. Sidereus Nuncius (Yıldız Habercisi) isimli kitabında, teleskobu ile yaptığı gözlemlerden bahsetmiştir. Galileo, Venüs’ün evreleri ve Jüpiter’in uyduları gözlemleriyle Kopernik‘in “Güneş Merkezli Evren” teorisini doğruladı. Yani kilisenin “Dünya Evren’in merkezidir” algısını yıkmıştır ve bu bulgular sonucu Katolik Kilisesi, Güneş Merkezli Evren teorisini yasakladı.

Galileo, bu yasakları dikkate almamıştır. Yine gelgitlerin varlığının Dünya’nın hareketinden kaynaklandığını ve Dünya’nın hareket ettiğinin kanıtı olduğunu ileri sürmüştür.

Bu durum karşısında Katolik Kilisesi iyice öfkelendi ve nihayetinde Galileo mahkemede yargılandı. Adaletsiz bir yargılanmanın ardından Galileo, engizisyon mahkemesi tarafından ömür boyu ev hapsine mahkum edildi. Ömür boyu bir daha kitap yayınlaması yasaklandı. 1642 yılında da ateş ve kalp çarpıntısı sebebiyle öldü.

İlgili Yazılar: